Bữa ăn học đường: Không thể làm cho có!

GD&TĐ - Hoạt động bán trú tại các trường học góp phần giải quyết nhu cầu gửi con của phụ huynh, tạo điều kiện cho học sinh tham gia học tập 2 buổi/ngày...

Học sinh Trường Tiểu học Hòa Bình (Quận 1, TPHCM) trong bữa ăn bán trú. Ảnh: Hồ Phúc

Thuận lợi thấy rõ, nhưng tồn tại không ít khó khăn, bất cập. Nhiều ý kiến cho rằng, bữa ăn ở trường cần được kiểm tra, giám sát kỹ hơn để chấn chỉnh kịp thời.

Còn nhiều khó khăn

Mới đây, hình ảnh học sinh tại một trường ở huyện Bắc Hà (Lào Cai) ăn sáng với 2 gói mì tôm pha loãng chan cơm, trong khi theo khẩu phần mỗi em một gói mì tôm và một quả trứng, khiến nhiều người bức xúc. Trước đó, nhiều học sinh của một trường tiểu học ở quận Ba Đình (Hà Nội) bị nôn ói, tiêu chảy sau bữa ăn trưa ở trường làm gia tăng lo lắng.

Cũng tại Hà Nội, phụ huynh một trường THCS ở quận Hà Đông phản ánh hình ảnh suất ăn bán trú 32 nghìn đồng nhưng lèo tèo đồ ăn. Rồi chuyện một công ty cung cấp suất ăn bán trú cho các trường học ở TP Thủ Đức (TPHCM) trữ thực phẩm hư hỏng, bốc mùi đã gây xôn xao dư luận.

Điều này cho thấy, công tác tổ chức bán trú, việc chưa đảm bảo bữa ăn dinh dưỡng, vấn đề an toàn thực phẩm xảy ra muôn hình vạn trạng. Vấn đề này xuất phát từ quy trình lỏng lẻo trong kiểm soát nguồn thực phẩm, suất ăn, bảo quản và cung ứng cho học sinh.

Đặc biệt, với công tác tổ chức bữa ăn bán trú từ nguồn kinh phí theo quy định, việc tuyển nhân viên nấu ăn có trình độ, bằng cấp và được đào tạo bài bản rất khó. Thay vào đó, các trường chỉ có thể tuyển những người có trình độ nấu ăn “tối thiểu” để phục vụ. Điều này dẫn đến một số hạn chế trong quá trình quản lý, mất vệ sinh an toàn thực phẩm ở trường học hiện nay.

Luật sư Trần Thị Ngọc Nữ - Chi hội trưởng Chi hội Luật sư Hội Bảo vệ quyền trẻ em TPHCM, Phó Chủ nhiệm CLB tư vấn, trợ giúp trẻ em cấp Trung ương cho rằng, Luật Trẻ em 2016 có hiệu lực từ ngày 1/6/2017 nêu rõ, trẻ em là đối tượng đặc biệt được Nhà nước quan tâm. Sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của các em cần được bảo vệ.

Từ những kẽ hở hay thiếu sót thời gian qua, không thể phủ nhận nguyên nhân sâu xa bởi con người - những người đang điều hành, lãnh đạo trường học. Tất nhiên không thể vì một vài trường hợp mà đánh đồng tất cả. Không chỉ vùng cao, xa mà ở thành phố lớn cũng có hành vi lợi dụng chức vụ để trục lợi.

“Do đó, yếu tố con người, cơ chế kiểm tra nội bộ, vận hành quy chế giám sát trong đơn vị cũng như xã hội nếu được quan tâm, hoạt động tốt hơn sẽ hạn chế hành vi tiêu cực, tham ô hoặc lợi dụng chức vụ. Phải giám sát, kiểm tra thường xuyên chứ không phải khi có vụ việc mới giám sát. Chúng ta muốn làm tốt thì phải đào từ gốc, nếu chặt ngọn nó sẽ tiếp tục mọc lên”, luật sư Trần Thị Ngọc Nữ nhấn mạnh.

Hoạt động nấu ăn bán trú của Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (Quận 1, TPHCM). Ảnh: Minh Anh

Tăng cường kiểm tra, giám sát

Tháng 11/2023, Phòng GD&ĐT TP Thủ Đức (TPHCM) yêu cầu hơn 160 trường mầm non, tiểu học, THCS trên địa bàn gửi ảnh bữa ăn bán trú của học sinh qua đường link trực tuyến của phòng. Đây là địa phương đầu tiên ở TPHCM yêu cầu các trường báo cáo hình ảnh bữa ăn hằng ngày. Trước nay, các nơi quản lý việc này bằng cách kiểm tra đột xuất hoặc báo trước.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Thái Vĩnh Nguyên - Trưởng phòng GD&ĐT TP Thủ Đức, đây là căn cứ để phòng quản lý thực tế bữa ăn của học sinh. Trong trường hợp phụ huynh phản ánh thức ăn không đảm bảo, chúng tôi có dữ liệu để so sánh, đánh giá. Yêu cầu các trường gửi hình ảnh về phòng để kiểm soát bữa cũng là cách để hiệu trưởng, lãnh đạo các trường coi việc thực hiện bữa ăn bán trú là nhiệm vụ quan trọng, từ đó không lơ là và kiểm soát tốt hơn.

Còn theo luật sư Trần Thị Ngọc Nữ, cơ chế giám sát và kiểm tra thường xuyên là biện pháp quan trọng để phòng ngừa tiêu cực, đảm bảo bữa ăn của học sinh đủ đầy theo tiêu chuẩn. Tuy nhiên, giám sát ở trường vùng cao còn gặp nhiều rào cản do địa thế nơi đặt trường học, cách xa cơ quan quản lý Nhà nước và chính quyền địa phương, thậm chí cả gia đình học sinh.

“Tôi nghĩ, với đặc thù vùng cao, giám sát của nội bộ trường là quan trọng nhất. Giám sát nội bộ thể hiện qua việc thực hiện tốt nguyên tắc dân chủ từ giáo viên đến ban giám hiệu; nhân viên nấu ăn đến phân chia khẩu phần; công khai tài chính đến rõ ràng, minh bạch tiêu chuẩn…

Bữa ăn bán trú của các em không chỉ là nguồn ngân sách Nhà nước cấp mà có thể từ nguồn tài trợ, hỗ trợ nên việc quản lý, kiểm tra tuân thủ theo quy định tài chính, kế toán là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu. Mong rằng qua trường hợp ở ngôi trường tại huyện Bắc Hà vừa xảy ra, các địa phương vùng cao, xa có sự quan tâm hơn trong công tác giám sát, kiểm tra để đảm bảo bữa ăn học sinh đúng tiêu chuẩn”, luật sư Trần Thị Ngọc Nữ chia sẻ.

Tương tự, thầy Phan Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Trường Tộ (Quận 4, TPHCM) cho hay, công tác tổ chức bữa ăn bán trú luôn được ban giám hiệu đặc biệt chú trọng. Mỗi ngày, lúc 10 giờ, ban giám hiệu sẽ ăn thử đồ ăn và có nhận xét. Khi học sinh ăn trưa, thầy cô chủ nhiệm và bảo mẫu phải xem trò ăn uống thế nào, ăn có ngon không...

“Ban giám hiệu cũng như giáo viên muốn gần gũi học sinh để biết bữa ăn có được cung cấp theo yêu cầu thực đơn, dinh dưỡng hay không. Chúng tôi luôn xác định các khâu đều quan trọng, nhưng quan trọng nhất là sự sâu sát của lãnh đạo nhà trường”, thầy Tuấn chia sẻ.

ThS Lê Ngọc Điệp - nguyên Trưởng phòng Giáo dục Tiểu học (Sở GD&ĐT TPHCM) đề xuất: “Tôi mong việc tổ chức hoạt động bán trú tại các cơ sở giáo dục phải khoa học, an toàn. Đồng thời đề nghị ngành Giáo dục có bộ phận chuyên trách công tác bán trú.

Bộ GD&ĐT nên có chuyên ngành đào tạo, bồi dưỡng chức danh như hiệu phó phụ trách bán trú, bếp trưởng, bảo mẫu, giám thị… để họ có chuyên môn và trình độ trong việc tổ chức ăn, ngủ, vệ sinh tại trường bán trú, nội trú. Bởi học sinh an toàn, khỏe mạnh, phát triển để học tập tốt là điều các trường học luôn mong muốn thực hiện và xã hội, phụ huynh quan tâm”.